İngilis dilini öyrənərkən ən çox problem yaşadığımız mövzuların başında feillər gəlir. Belə ki, qaydalı və qaydasız olmaqla iki yerə ayrılan feillərin müxtəlif qrammatik qaydaları, müxtəlif zaman və şəxs əvəzliklərinə görə fərqli formaları mövcuddur. Buna görə də bu yazımızda qaydasız feillərdən biri olan və Azərbaycan dilinə tərcümədə “oyatmaq, oyanmaq” mənasına gələn “awake” feilini öyrənəcək, müxtəlif zamanlara və şəxs əvəzliklərinə görə necə dəyişdiyi ilə tanış olaraq, Azərbaycan dilinə olan tərcümələrini də görəcəyik.
Awake feilinin ikinci forması
İngilis dilindən tərcümədə “oyanmaq, oyatmaq” mənalarına gələn bu feilin Verb-2 (V2), ikinci, yəni Past Simple (keçmiş sadə zaman) forması “awoke” şəklindədir.
Awake feilinin ikinci formasına aid cümlə nümunələri
Bu başlıq altında “awake” feilinin ikinci forması olan “awoke” ilə bağlı cümlə nümunələri və onların Azərbaycan dilinə tərcümələri ilə tanış ola bilərsiniz.
- She dozed and awoke to the sound of something bumping her door -o, yuxuya getdi və qapısına dəyən bir şeyin səsinə uyandı.
- I lay there several minutes after I awoke and thought about what Howie experienced -mən oyandıqdan bir neçə dəqiqə sonra orada uzandım və Howie-nin yaşadıqlarını düşündüm.
- The next morning I awoke with joy in my heart -mən səhəri gün ürəyimdə sevinc hissi ilə oyandım.
- When Jackson awoke, reality did not hit immediately -Jackson oyandığı zaman reallıq dərhal ortaya çıxmadı.
- Every day he awoke wondering what happened to him, but he remembered nothing beyond waking up the day before -o, hər gün başına nə gəldiyini düşünərək oyanırdı, amma bir gün əvvəl oyanmaqdan başqa bir şey xatırlamırdı.
Awake feilinin üçüncü forması
Azərbaycan dilinə tərcümədə “oyanmaq, oyatmaq” mənasına gələn bu feilin Verb-3 (V3), üçüncü, yəni Past Perfect Tense (keçmiş bitmiş zaman) forması “awoken” şəklindədir.
Awake feilinin üçüncü formasına aid cümlə nümunələri
Bu başlıq altında “awake” feilinin üçüncü forması olan “awoken” ilə bağlı cümlə nümunələri və onların Azərbaycan dilinə tərcümələri ilə tanış ola bilərsiniz.
- I was awoken by the gunshot and both of us drove the roads around the perimeter of the property but neither heard nor saw his vehicle -silah səsləri məni oyatdı və ikimiz də əmlakın ətrafındakı yolda maşın sürdük, lakin onun maşınının səsini nə eşitdim, nə də gördüm.
- Had Jennifer awoken, there was no doubt she’d be petrified by David’s actions in the nearly dark room -əgər Jennifer oyanmış olsaydı, şübhəsiz ki, Davidin qaranlıq otaqdakı hərəkətlərindən donub qalardı.
- This morning I was awoken by postman -mən bu səhər məni poçtalyon oyatdı.
- They made headlines in 2005 when they were awoken by a gunman who robbed them at their Hawaii home -2005-ci ildə Havaydakı evlərində onları qarət edən bir silahlı tərəfindən oyandırıldıqları zaman qəzetə çıxdılar.
- She’d fallen asleep in Kris’s library after half a bottle of whiskey and awoken in her own home with a throbbing headache and dry mouth -o, yarım şüşə viskidən sonra Krisin kitabxanasında yuxuya getdi və öz evində baş ağrısı və ağız qurusu ilə oyandı.
Awake Past Tense qrammatik quruluşunun izahı
Hadisənin keçmiş zamanda meydana gəldiyini və indiki zaman ilə əlaqəsinin olmadığını, “past”, yəni “ V2” formasında istifadə edildiyini göstərir. İnkar forması “didn’t” vasitəsi ilə, sual forması isə “did” köməkçi feilinin əvvələ keçməsi ilə düzəlir. Keçmiş zamanda tamamlanmış olan bir hadisəni, işi, hal və hərəkəti ifadə etmək üçün istifadə edilir. Bu zaman formasında nə qədər müddət əvvəl olması önəmli deyil. Çox qısa müddət əvvəl ola biləcəyi kimi, çox keçmişdə də baş vermiş ola bilər.
Keçmiş zamana aid olan tək bir hadisə varsa, bu hadisə nə qədər köhnə zamanda edilirsə edilsin bu zaman formasından istifadə edilməlidir. Hadisənin keçmişdə tam olaraq nə vaxt olduğunu ifadə edən zaman zərfi ilə istifadə edilməlidir. Məsələn, last week, when I was a child, three years ago, ages ago, in 1980.
Zaman ifadələri; yesterday (dünən), last month (keçən ay), last week (keçən həftə), last year (keçən il), last night (keçən gecə), two minutes ago (iki dəqiqə əvvəl), two days ago (iki gün əvvəl), two months ago (iki ay əvvəl), two years ago (iki il əvvəl): We awoke our daughter yesterday -biz dünən qızımızı oyatdıq.
Awake feilinin zaman və şəxs əvəzliklərinə görə formaları
Bütün digər feillər kimi İngilis dilində “awake” feilinin də zamanlara görə fərqli formaları mövcuddur. Aşağıda bu zaman formalarındakı bütün şəxs əvəzliklərinə aid sadə cümlə nümunələri verilmişdir.
Awake Present Simple Tense – cümlə necə qurulur?
‘Simple Present Tense’ Azərbaycan dilində “indiki zaman” mənasına gəlir. İngilis dilindəki qarşılığı da bu formadadır. Sadə keçmiş zaman mənasına gəlməklə birlikdə hobbilərdən, qaydalardan, ümumi vərdişlərdən söhbət edərkən istifadə edilən, indiki davamedici zamanı yox, ümumi mənada indiki zamanı əhatə edən istifadə forması mövcuddur. Aşağıda “awake” feili ilə indiki sadə zamandakı şəxs əvəzliklərinə aid cümlə nümunələri verilmişdir:
I awake -mən oyanıram.
- You awake -sən oyanırsan.
- He/ She/ It awakes -o oyanır.
- You awake -siz oyanırsınız.
- We awake -biz oyanırıq.
- They awake -onlar oyanırlar.
Aşağıda sual formasına aid cümlə nümunələri verilmişdir:
- Does Jennifer awake? -Jennifer oyanır?
- Do we awake? -biz oyanırıq?
Awake Present Perfect Tense ilə cümlə necə qurulur?
Yaxın keçmiş zaman, yəni keçmiş bitmiş zaman keçmişdə meydana gələn, təsirləri davam edən və ortaya çıxma forması vacib olmayan hal və hərəkətləri ifadə etmək üçün istifadə edilən zaman formasıdır. Present Perfect Tense öyrənərkən unutmamalı olduğunuz ən vacib nöqtə Present Perfect Tense-n cümlə sonlarında “yesterday, 3 years ago, last year” kimi zaman zərflərini almasıdır. Aşağıda “awake” feili ilə indiki bitmiş zamandakı şəxs əvəzliklərinə aid cümlə nümunələri verilmişdir:
- I have awoken -mən oyanmışam.
- You have awoken -sən o yanmısan.
- He/ She/ It has awoken -o oyanıb.
- You have awoken -biz oyanmışıq.
- We have awoken -siz oyanmısınız.
- They have awoken -onlar oyanıblar.
Aşağıda sual formasına aid cümlə nümunələri verilmişdir:
- Has Jennifer awoken? -Jennifer oyanıb?
- Have they awoken? -onlar oyanıb?
Awake Present Continuous Tense ilə cümlə necə qurulur?
Bu zaman formasında hadisənin nə zaman başladığı və ya nə qədər müddət davam etdiyi önəmli deyil. Hadisənin danışıq əsnasında davam etməkdə olduğunu vurğulayır. O halda, bu zaman forması danışıq əsnasında davam etməkdə olan hadisələr üçün istifadə edilir. Bu hadisə bir müddətdir davam etməkdə olan, amma danışıq əsnasında edilməyən bir hadisə də ola bilər. Cümlə nümunələri ilə tanış olaq:
- I am awaking -mən oyanıram.
- You are awaking -sən oyanırsan.
- He/ She/ It is awaking -o oyanır.
- We are awaking -biz oyanırıq.
- You are awaking -siz oyanırsınız.
- They are awaking -onlar oyanırlar.
Aşağıda sual formasına aid cümlə nümunələri verilmişdir:
- Is Jennifer awaking? -Jennifer oyanır?
- Am I awaking? -mən oyanıram?
Awake Present Perfect Continuous Tense ilə cümlə necə qurulur?
Hal-hazırda etdiyimiz hərəkəti ifadə etmək üçün indiki davamedici zamandan istifadə edilir: I’m reading a book now -mən indi bir kitab oxuyuram. Ancaq keçmiş zamanda başlayan və hələ də davam edən bir hadisə üçün Present Perfect Continuous Tense istifadə edilir. Hadisə keçmiş zamanda başlamış və indi davam edir, hətta gələcəkdə də davam etmə ehtimalı mövcuddur: I have been reading a book for two hours -mən iki saatdır kitab oxuyuram. Bu cümlə kitab oxumağa iki saat əvvəl başladığımı, hələ də davam etdiyimi göstərir. Nə qədər davam edəcəyi haqqında məlumatımız yoxdur. Cümlə nümunələri ilə tanış olaq:
- I have been awaking -mən oyanmaqdayam.
- You have been awaking -sən oyanmaqdasan.
- He/She/It has been awaking -o oyanmaqdadır.
- You have been awaking -siz oyanmaqdasınız.
- We have been awaking -biz oyanmaqdayıq.
- They have been awaking -onlar oyanmaqdadırlar.
Aşağıda sual formasına aid cümlə nümunələri verilmişdir:
- Has Jennifer been awaking? -Jennifer oyanmaqdadı?
- Have we been awaking? -biz oyanmaqdayıq?
Awake Pat Simple Tense ilə cümlə necə qurulur?
Simple Past Tense, Azərbaycan dilinə tərcüməsi sadə keçmiş zaman olan bu zaman forması keçmişdə müəyyən bir zamanda başlamış və artıq sonlanmış olan hadisələri və ya vəziyyətləri izah etmək məqsədi ilə istifadə edilən zaman formasıdır. Bu zaman formasını öyrənərkən qətiyyən Past Continuous Tense ilə qarışdırmamalıyıq. Bu səbəblə də iki zaman arasındakı fərqləri və Past Tense-n istifadə yerlərini bilmək lazımdır.
- I awoke late that morning -mən o səhər gec oyandım.
- You awoke late that morning -sən o səhər gec oyandın.
- She awoke late that morning -o, o səhər gec oyandı.
- You awoke late that morning -biz o səhər gec oyandın.
- We awoke late that morning -siz o səhər gec oyandıq.
- They awoke late that morning -onlar o səhər gec oyandılar.
Aşağıda sual formasına aid cümlə nümunələri verilmişdir:
- Did Jennifer awake late that morning? -Jennifer həmin səhər gec oyandı?
- Did the next day we awake to the sound of drums? -biz ertəsi gün təbilin səsinə uyandıq?
Awake Past Continuous Tense ilə cümlə necə qurulur?
Past continuous, adından da başa düşüldüyü kimi keçmiş davamedici zaman mənasına gəlir. Yəni keçmiş zamanda reallaşması müəyyən bir müddət vaxt almış bir hadisənin izah üçün istifadə edilən zaman formasıdır. Digər zamanların hamısında olduğu kimi burada da fərqli istifadə sahələri mövcuddur. Hansı halda halda bu zaman formasından istifadə etməli olduğumuza qərar verə bilmək üçün aşağıda verilmiş nümunələrlə tanış olmaq lazımdır.
- I was awaking -mən oyanırdım.
- You were awaking -sən oyanırdın.
- He/ She/ It was awaking -o oyandı.
- You were awaking -biz oyanırdıq.
- We were awaking -siz oyanırdınız.
- They were awaking -onlar oyanırdılar.
Aşağıda sual formasına aid cümlə nümunələri verilmişdir:
- Was Jennifer awaking? -Jennifer oyanırdı?
- Were you awaking? -sən oyanırdın?
Awake Past Perfect Tense ilə cümlə necə qurulur?
Past Perfect də keçmiş zaman formalarından biridir. Azərbaycan dilinə tərcüməsi keçmiş bitmiş zamandır. Past perfect, past simple-n əvvəl baş verən hadisələri izah etmək üçün istifadə edilən zaman formasıdır. Beləliklə, iki hadisənin olduğunu düşünək. Bu hadisələrin meydana gəldiyi zamanları müqayisə edək. Bu hadisələrin hər ikisi keçmiş zamanda baş versə də, biri digərindən sonra reallaşır. Əvvəl baş verən hadisə üçün past perfect istifadə edilərkən, sonrakı hadisə üçün past simple istifadə edilir. Məsələn,
I had finished to cook the dinner when they arrived -onlar gələrkən mən axşam yeməyini bişirməyi bitirmişdim.
Aşağıda şəxs əvəzliklərinə görə cümlə nümunələri verilmişdir:
- I had awoken -mən oyanmışdım.
- You had awoken -sən oyanmışdın.
- He/ She/ It had awoken -o, oyanmışdı.
- We had awoken -siz oyanmışdınız.
- You had awoken -biz oyanmışdıq.
- They had awoken -onlar oyanmışdılar.
Aşağıda sual formasına aid cümlə nümunələri verilmişdir:
- Had Jennifer awoken? -Jennifer oyanmışdı?
- Had you awoken? -siz oyanmışdınız?
Awake Past Perfect Continuous Tense ilə cümlə necə qurulur?
Past Perfect Continuous Tense də Past Perfect Tense kimi keçmişdə yaşanmış hadisədən əvvəl reallaşmış hadisələri izah etmək üçün istifadə edilir. Bu zaman formasının istifadə edilə bilməyi üçün izah edilən hadisənin sadəcə keçmişdə yaşanmış bir hadisədən daha əvvəl reallaşmış olması yetərli olmaz. Bundan əlavə, müəyyən bir vaxt almış olmalı və cümlə içində hadisənin baş verdiyi müddət vurğulanmalıdır. Bu zaman ilə qurulan cümlələrdə had been + V-ing istifadə edilir.
- I had been awaking -mən oyanmışdım.
- You had been awaking -sən oyanmışdın.
- He/ She/ It had been awaking -o oyanmışdı.
- We had been awaking -biz oyanmışdıq.
- You had been awaking -siz oyanmışdınız.
- They had been awaking -onlar oyanmışdılar.
Aşağıda sual formasına aid cümlə nümunələri verilmişdir:
- Had Jennifer been awaking? -Jennifer oyanmışdı?
- Had we been awaking? -biz oyanmışdıq?
Awake Future Tense ilə cümlə necə qurulur?
“Simple Future Tense” Azərbaycan dilində gələcək zaman mənasına gəlir və gələcəkdə reallaşma ehtimalı yüksək olan hadisə və hallar üçün istifadə edilən bir zamandır. Gələcək zamanda etməyi düşündüyümüz bütün mövzuları bu zaman formasından istifadə edərək izah edə bilərik.
- I will/ shall awake -mən oyanacam.
- You will/ shall awake -sən oyanacaqsan.
- He (she) will/ shall awake -o oyanacaq.
- You will/ shall awake -biz oyanacağıq.
- We will/ shall awake -siz oyanacaqsınız.
- They will/ shall awake -onlar oyanacaqlar.
Aşağıda sual formasına aid cümlə nümunələri verilmişdir:
- Shall/ will David awake? -David oyanacaqmı?
- Shall/ will we awake? -biz oyanacağıq?
Awake Future Continuous Tense ilə cümlə necə qurulur?
Azərbaycan dilinə tərcümədə gələcək davamedici zaman mənasına gələn Future Progressive və ya Future Continuous Tense, hər hansı hal və hərəkətin gələcəkdə baş verəcəyini və onun müddət davam edəcəyini vurğulamaq üçün istifadə edilir. Aşağıdakı formadan istifadə edilərək cümlə qurulur: will + will + indiki zamankı (kök feli + -ing). Aşağıda bu feilin şəxs əvəzliklərinə görə cümlə nümunələri verilmişdir.
- I will/ shall be awaking -mən oyanacağam.
- You will/ shall be awaking -sən oyanacaqsan.
- He/ She/ It will/ shall be awaking -o, oyanacaq.
- We will/ shall be awaking -biz oyanmış olacağıq.
- You will/ shall be awaking -siz oyanmış olacaqsınız.
- They will/ shall be awaking -onlar oyanmış olacaqlar.
Aşağıda sual formasına aid cümlə nümunələri verilmişdir:
- Shall/ will David be awaking? -David oyanacaqmı?
- Shall/ will they be awaking? -onlar oyanacaqlarmı?
Awake Future Perfect Tense ilə cümlə necə qurulur?
“Future Perfect Tense”, gələcək zamanda tamamlanmış olmasının gözlənildiyi hadisələr üçün istifadə edilir. Azərbaycan dilinə “etmiş olacağam” kimi tərcümə edilir. Məsələn,
- I will have completed this course by the time summer comes -yay gələnə qədər mən bu kursu bitirmiş olacağam.
- Unfortunately, she won’t have gotten her promotion by next year -təəsssüf ki, o, gələn il mükafat almamış olmayacaq.
- Will we have finished our work by tomorrow evening? -sabah axşam bişim işimiz bitmiş olacaqmı?
Aşağıda bu zaman formasındakı “awake” feilininin şəxs əvəzliklərinə görə dəyişilməsinə aid nümunələr verilmişdir:
- I will/ shall have awoken -mən oyanmış olacağam.
- You will/ shall have awoken -sən oyanmış olacaqsan.
- He/She/ It will/shall have awoken -o, oyanmış olacaq.
- We will/ shall have awoken -biz oyanmış olacağıq.
- You will/ shall have awoken -siz oyanmış olacaqsınız.
- They will/ shall have awoken -onlar oyanmış olacaqlar.
Aşağıda sual formasına aid cümlə nümunələri verilmişdir:
- Will/ shall Jennifer have awoken? -Jennifer oyanmaqda olacaq?
- Will/ shall they have awoken? -onlar oyanmaqda olacaqlar?
Awake Future Perfect Continuous ilə cümlə necə qurulur?
Future Perfect Continuous Tense, gələcək zamanda davam edəcək hadisələri izah edən zaman formasıdır. Başqa sözlə, bir işin gələcək zamanda davam edəcəyi haqqında danışmaq istəyiriksə, o zaman cümləni Future Perfect Continuous Tense ilə qurmalıyıq. Future perfect continuouns tense ilə cümlə qurularkən əvvəlcə mübrəda, daha sonra feilin ikinci forması olan past forma və to be feilinin üçüncü forması, feilin “ing” almış şəkli yerləşdirilir: will + have + been + the verb’s present participle (verb + -ing). Azərbaycan dilinə tərcümədə Future Perfect Tense ilə eyni mənanı ifadə edir.
- I will/ shall have been awaking -mən oyanmaqda olacağam.
- You will/ shall have been awaking -sən oyanmaqda olacaqsan.
- He/ She/ It will/ shall have been awaking -o, oyanmaqda olacaq.
- We will/ shall have been awaking -biz oyanmaqda olacağıq.
- You will/ shall have been awaking -siz oyanmaqda olacaqsınız.
- They will/ shall have been awaking -onlar oyanmaqda olacaqlar.
Aşağıda sual formasına aid cümlə nümunələri verilmişdir:
- Will/ shall Jennifer have been awaking? -Jennifer oyanmaqda olacaq?
- Will/ shall they have been awaking? -onlar oyanmaqda olacaqlar?
Awake Awoke Awoken – Test sualları
Mövzunu daha dərindən başa düşə bilmək və nə dərəcədə anladığınızı təyin edə bilmək üçün bu başlıq altında verilmiş testləri “awake” feilinin zamanlara uyğun olaraq düzgün formasından istifadə edərək cavablandırmağınız tövsiyə edilir.
1. I ______ at six with a feeling of dread.
- A) awoke
- B) awoken
- C) had been awoken
- D) have been awaking
2. She _____ to the realities of life.
- A) awoken
- B) awoke
- C) has awoken
- D) had been awoken
3. When you ______ or when something awakes you, you wake up.
- A) Awoke
- B) Will awake
- C) Awake
- D) Have been awaking
4. They _______ to find that several inches of snow had fallen.
- A) awake
- B) awoken
- C) have awoken
- D) awoke
5. The girls ______ to the sound of rain rattling on the windows.
- A) Have been awaking
- B) Has been awaking
- C) Awoke
- D) Awake
6. He ______ to find her gone.
- A) Awoke
- B) Awoken
- C) Has been awaking
- D) Will be awaking
7. Her voice ______ the sleeping child.
- A) Awoke
- B) Awoken
- C) Awaking
- D) Has been awaking
8. His speech is bound to _______ old fears and hostilities.
- A) awoke
- B) awaking
- C) awake
- D) has been awaking
9. He was _______ by a dog.
- A) been awaking
- B) awoken
- C) awaking
- D) awake
10. Jay and his mates – awake – at 6:00 a.m. everyday.
- A) awaked, awoke
- B) awoke, awaked
- C) awaked, awaked
- D) awoke, awoke
Düzgün cavablar
- A
- B
- A
- D
- C
- A
- A
- C
- B
- B
Awake Awoke Awoken – Test sualları PDF
Yuxarıda verilmiş sualları PDF olaraq əldə etmək üçün awake tıklaya bilərsiniz.
