Can və Could mövzu izahı: Can və Could istifadəsi

İngilis dilində Would, Should, Could modal sözləri kimi Can modal sözünün də istifadəsi İngilis dilini yeni öyrənməyə başlayanlar üçün qorxulu görünə bilər, ancaq bu mövzu olduqca əyləncəli və asandır. Sadə formada desək “Could” “Can” modal sözünün keçmiş zaman formasıdır. Can və Could fərqli məqsədlərlə istifadə edilə bilir. Bu mövzuda siz aşağıdakı başlıqlar ilə tanış olacaqınız:

Can və Could arasındakı fərq nədədir?
Can və Could aid nümunə cümlələr
Could və Could not cümlə nümunələri
Could Have və Could not Have
Can və Could sual cümləsinə aid nümunələr

Mündəricat Göstər

Can və Could arasındakı fərq nədədir?

CAN: “Can”-n 3 əsas istifadə forması mövcuddur: Bacarmaq, icazə, ehtimal

Ancaq aşağıda görəcəyiniz kimi “Can”-n fərqli istifadə yerləri də mövcuddur.

Bacarıq haqqında danışarkən:

Mənası nəyisə etməyi bacarmaq və ya kiminsə hər hansı bir şeyin necə edilməli olduğunu bilməsi deməkdir.

Birds can fly – Quşlar uça bilər.
Elephants can’t fly – Fillar uça bilmir.
I can speak two languages – İki dildə danışa bilərəm.

2. Ehtimal haqqında danışarkən:

Bu nəzəri ehtimal üçün keçərlidir.

Qeyd: gələcək imkanlar haqqında danışmaq üçün istifadə etmirik. Bunun üçün “may” və ya “might” istifadə edilə bilər.

It can get cold there at night so take a jacket – Gecələr orada soyuq ola bilər, ona görə də jaket götür.
I know you can win the competition – Mən müsabiqədə qalib gələ biləcəyinizi bilirəm.
Well, I think your car can be repaired, but it’s not going to be cheap – Düşünürəm ki, avtomobiliniz təmir oluna bilər, amma ucuz olmayacaq.

3. Təklif məqsədi ilə istifadə edilir:

Kiməsə kömək etməyi və ya onlar üçün bir şey etməyi təklif etdikdə istifadə edilə bilər.

You don’t need to walk home. I can take you there if you like. – Evə piyada getməyinə ehtiyac yoxdu. İstəsən səni oraya apara bilərəm.
Can I carry your bags for you? – Çantalarınızı sizin üçün apara bilərəmmi?

4. İstəmək və ya icazə vermək / Bir şey tələb etmək

Nəyəsə İcazə istəmək və ya nəyisə istəmək üçün istifadə olunur.

Qeyd: İcazəni rədd etmək üçün istifadə edilə bilməz.

You can use my umbrella, I don’t need it right now – Mənim çətirimdən istifadə edə bilərsiniz, indi ehtiyac duymuram.
Can I sit in that chair please? – Xahiş edirəm o kresloda otura bilərəmmi?
Mary, you can play outside if you like – Mary, istəsən kənarda oynaya bilərsən.
Can I ask you a question? – Sənə sual verə bilərəm?
You can’t go to the park. It will still be wet from the rain last night – Parka gedə bilməzsən. Dünən gecəki yağışdan sonra yenə də islaq olacaq.
We can’t leave the room until the assignment is completed – Tapşırıq tamamlanana qədər otaqdan çıxa bilmirik.

5. Qadağan edilmiş və ya icazə verilməyən bir şey məqsədi ilə istifadə edilir:

We cannot park the car next to this fire hydrant – Bu yanğın hidrantının yanında avtomobili park edə bilmirik.
You can drive as fast as you want on the German motorways – Alman avtomobil yollarında istədiyiniz qədər sürə bilərsiniz.
You can’t smoke in the restaurant – Restoranda siqaret çəkə bilməzsiniz.
You cannot drive a car without a license. – Lisenziyasız bir avtomobil idarə edə bilməzsiniz.

6. Bir şeyin doğru olmadığına və ya təəccüblü bir şey olduğuna əmin olduğumuz zaman:

It can’t be dark outside! It’s only 4.30pm! – Çöldə qaranlıq ola bilməz! Saat 4.30-dur!
They can’t have landed on the moon, I’m sure it’s a hoax – Aya eniş edə bilməzlər, əminəm ki, fırıldaqdır.

COULD, “Can” modal sözünün ikinci formasıdır. “Could”, “Can” ilə eyni məqsədlər üçün, ancaq keçmiş zaman formasında istifadə edilir.

1. Keçmiş zamanda bacarığı ifadə etmək

I could ride a horse when I was younger but now I can’t – Mən cavan olduğum zaman at minə bilərdim, amma indi edə bilmirəm.
She could juggle eight balls when she was only 10 years old – O, yalnız 10 yaşında olanda səkkiz top ilə hoqqabazlıq edə bilərdi.
He could read when he was three years old – o, üç yaşında olanda oxuya bilərdi.

İcazə istəmək və ya bir şey istəmək üçün istifadə olunan nəzakətli söz (indiki zamanda)

Could I please use your bathroom? – Zəhmət olmasa vanna otağınızdan istifadə edə bilərəm?
Could we move on to the next topic now please? – Xahiş edirəm növbəti mövzuya keçə bilərikmi?
Could you pass me the salt please? – Mənə duz verə bilərsiniz?
I’m busy right now. Could you call back later? – Hazırda məşğulam. Daha sonra yenidən zəng edə bilərsiniz?

3. Keçmiş zamanda ümumi icazə məqsədi ilə istifadə edilir:

In high school, we couldn’t leave the classroom without a pass – Liseydə, bir keçid olmadan sinifdən çıxa bilmədik.
He couldn’t go to the concert because his mother wouldn’t let him – Anası ona icazə vermədiyi üçün konsertə gedə bilmirdi.

4. Nə edəcəyinizi soruşduqda və ya bir təklif verdikdə (seçim və imkanlar)

He could try and fix it himself – Özü cəhd edib düzəldə bilər.
We could go to the movies if you are interested – Əgər istəyirsinizsə, filmlərə gedə bilərik.

5. Couldn’t: bir şeyin yalnış olduğundan əmin olmaq

Can’t kimi istifadə edilir, bir şeyin doğru və ya real olmadığına əmin olduğumuz zaman istifadə edilə bilər.

That couldn’t be my cat meowing outside, it was hit by a car last week – çöldə miyoldayan pişik mənimki ola bilməz, keçən həftə bir avtomobil vurdu.
He couldn’t have painted that. He has no artistic ability at all – O boyaya bilməzdi. Heç bir sənət qabiliyyəti yoxdur.

6. Could + have + past participle: Keçmiş zanabda ehtimalı ifadə etmək

Bir şeyin mümkün olduğunu, ancaq reallaşmadığını ifadə etmək.

We were lucky because it could have rained but it didn’t – Şanslı olduq, çünki yağış yağdı, amma o alınmadı.
Why did you do that? You could have broken your leg – Niyə belə etdin? Ayağını sındıra bilərdin.

7. Could + have + past participle: keçmişdə reallaşmamış bacarıq

Bu, kiminsə bir şeyi edə biləcəyini, amma bunu etməyə çalışmadığını bildirmək üçün, bəzən də tənqid məqsədi ilə istifadə edilir.

She could have married anyone she wanted to – O, istədiyi adamla evlənə bilərdi.
Why did you sit there doing nothing? You could have helped me. – Niyə orada heç nə etmədən oturdun? Mənə kömək edə bilərdin.

8. Could: “Can”-n şərtli forması

Qeyd: Would + Can = Could. Aşağıdakı nümunələrdə “Could” əvəzinə “Can” istifadə edilə bilər.

If we had some oranges I could make you some fresh juice – əgər bizim portağallarımız olsaydı, sizə biraz təzə meyvə suyu hazırlaya bilərdim.
I could write the letter if you told me what to include – Məktuba nəyə daxil olacağını desən, məktubu yaza bilərdim.

Can və Could aid nümunə cümlələr

She can speak several languages – O, bir neçə dildə danışa bilir.
He can swim like a fish – O, balıq kimi üzə bilər.
I can see you – Mən səni görə bilirəm.
I can do that for you if you like – Əgər sən xoşlasan, mən bunu sənin üçün edə bilərəm.
We could meet at the weekend – Biz həftə sonu görüşə bilərdik.
You could eat out tonight – Sən bu axşam yemək yeyə bilərsən.
She could have learned Swahili, but she didn’t want to – o,Suahili dilini öyrənə bilərdi, amma istəmirdi.
You can go home now – sən indi evə gedə bilərsən.
You can borrow my pen if you like – əgər istəsən, qələmimi götürə bilərsən.
We can go out whenever we want – İstədiyimiz vaxt çölə çıxa bilərik.
Students can travel for free – Tələbələr pulsuz səyahət edə bilərlər.
They could come by car – onlar maşınla gələ bilərdilər.
They could be at home – onlar evdə ola bilərdilər.
She could speak several languages – O, bir neçə dildə danışa bilirdi.
I could have danced all night. [but I didn’t] – Bütün gecə rəqs edə bilərdim. [amma etmədim]
It’s ten o’clock. They could have arrived by now – Saat ondur. Artıq gələ bilərdilər.
Where are they? They could have got lost – Onlar hardadırlar? İtə bilərdilər.
You could easily get lost in that town – sən o şəhərdə asanlıqla itə bilərsən.
When I was younger I could play tennis really well – Gənc olduğum zaman həqiqətən yaxşı tennis oynaya bilərdim.
Winston is so strong he can lift me right off my feet – Uinston o qədər güclüdür ki, məni dərhal ayağımdan qaldıra bilər.
When I was younger I could ski really well – Gənc olduğumda xizək sürə bilərdim.
Graham can run ten miles in 25 minutes – Graham 25 dəqiqədə on mil qaça bilər.
We can go to Paris next week since you are free – sən uyğun olsan, gələn həftə Parisə gedə bilərik.
We could go to Paris next week if you are free – sən uyğun olsan, gələn həftə Parisə gedə bilərik.

Could və Could not cümlə nümunələri

I could swim when I was four – Dörd yaşımda üzə bilərdim.
I couldn’t swim when I was four – Dörd yaşımda üzə bilməzdim.
I couldn’t ride a bike when I was three – Üç yaşımda velosiped sürə bilməzdim.
He could walk when he was two – o, iki yaşında ikən gəzə bilərdi.

Unutmayın!

Biz ‘could’ və ‘couldn’t’ keçmiş zamanda bacarıqlardan danışmaq üçün istifadə edə bilərik.

She could play chess when she was seven – Yeddi yaşında olarkən şahmat oynaya bilər.
He could read when he was five – O, beş yaşında oxuya bilərdi.
I couldn’t run when I was a baby – Mən uşaq ikən qaça bilmədim.

Diqqətli olun! “could” və “couldn’t”-dan sonra məsdərlər “to” hissəciyi olmadan istifadə edilməlidir.

Aşağıda Could və Couldn’t cümlələrinə aid olan nümunələr ilə tanış ola bilərsiniz:

I could make a cake when I was six – Mən altı yaşımda tort hazırlaya bilərdim.
My mum couldn’t swim when she was a child – Anam uşaq ikən üzə bilmirdi.
I couldn’t speak English before I went to school – Mən məktəbə getməzdən əvvəl ingilis dilində danışa bilmədim.
I could use a tablet when I was three – Üç yaşımda bir tablet istifadə edə bilərdim.
My dad couldn’t ride a bike when he was ten – Atam on yaşında ikən velosiped sürə bilmədi.
If Jones was at work until six, he couldn’t have done the murder – Jones altıya qədər işdə olsaydı, cinayəti edə bilməzdi.
They couldn’t dance very well – Onlar çox yaxşı rəqs edə bilmədilər.
I couldn’t possibly finish such a large pizza alone – Belə böyük bir pizzanı təkbaşına bitirə bilmədim.
You could ask mister Sebel to help you – Sən Xanım Sebeldən kömək istəyə bilərsən.
He couldn’t have done this. He was with me the whole time – o, bunu edə bilməzdi. Bütün vaxt mənim yanımda idi.
We could go to France next summer – Gələn yay Fransaya gedə bilərdik.
We couldn’t go to France next summer – Gələn yay Fransaya gedə bilməzdik.
I couldn’t lift the box. It was too heavy for me – Qutunu qaldıra bilmədim. Bu mənim üçün çox ağır idi.
Sarah couldn’t eat becasue she was ill – Sarah xəstə olduğuna görə yeyə bilmədi.
He could run very fast when he was a child – Uşaq ikən çox sürətli qaça bilərdi.
He couldn’t run very fast when he was a child – Uşaq ikən çox sürətli qaça bilmirdi.
I could ride a bike, but I couldn’t swim when I was seven years old – Velosiped sürə bilərdim, ancaq yeddi yaşımda üzə bilmədim.
Could I have some more salad with the meat? (request) – ətlə daha çox salat edə bilərəmmi? (sorğu)
It could rain this afternoon – Bu günortadan sonra yağış yağacaq.
We could get there in time if you were driving a bit faster – Bir az daha sürətli sürsəydin, vaxtında ora gələ bilərdik.
We were so near the sea that I could hear the seagulls – Dənizə o qədər yaxınlaşdıq ki, dəniz qağayılarının səsini eşidirdim.
When she entered the kitchen, she could smell something burning – Mətbəxə girəndə yanan bir şey qoxuya bilər.
She couldn’t understand what the foreigner was saying – o, xaricinin nə dediyini başa düşə bilmədi.
When she was younger, she could work for ten hours without stopping – Gənc olanda on saat dayanmadan işləyə bilərdi.
He said he could get his wife to come to the football with us – O, həyat yoldaşının bizimlə birlikdə futbola gələ biləcəyini dedi.
Do you think you could help me for a few minutes? – Bir neçə dəqiqə mənə kömək edə biləcəyini düşünürsən?
When you’ve finished the letter, you could translate this article, if you like – Məktubu bitirdikdə, istəsəniz bu yazını tərcümə edə bilərsiniz.
If you haven’t got anything to do this afternoon, you could clean the car – Bu günortadan sonra heç bir iş görməmisinizsə, maşını təmizləyə bilərsiniz.

Could Have və Could not Have izahı və cümlə nümunələri

Bu keçmiş zamana aid olan modal fellər hipotetik olaraq keçmişdə baş verməmiş şeylər barədə danışmaq üçün istifadə olunur. Yəni keçmişdə bir şeyin ola biləcəyi, ancaq olmadığı mənasına gəlir.

I could have gone directly to college, but I decided to travel for a year – Birbaşa kollecə gedə bilərdim, amma bir il səyahət etmək qərarına gəldim.

Could have + past participle

Could have + past participle: keçmişdə bir şeyin mümkün olduğunu, ya da keçmişdə bir şey etmək bacarığının olduğunu, ancaq reallaşmadığını bildirmək üçün istifadə edilir.

I could have stayed up late, but I decided to go to bed early – Mən oyaq qala bilərdim, ancaq erkən yatmağa qərar verdim.
They could have won the race, but they didn’t try hard enough – Yarışda qalib gələ bilərdilər, amma kifayət qədər çalışmadılar.
Julie could have bought the book, but she borrowed it from the library instead – Julie kitabı ala bilərdi, amma əvəzinə kitabxanadan borc götürdü.
He could have studied harder, but he was too lazy and that’s why he failed the exam – Daha çox öyrənə bilərdi, amma çox tənbəl idi və bu səbəbdən imtahanda uğursuz oldu.

Couldn’t have + past participle: keçmişdə bir şeyin olmasını istəsən belə reallaşmasının mümkün olmadığını bildirir.

I couldn’t have arrived any earlier. There was a terrible traffic jam – Daha əvvəl gələ bilməzdim. Dəhşətli tıxac var idi.
He couldn’t have passed the exam, even if he had studied harder. It’s a really, really difficult exam. – Daha çox oxusa da, imtahandan keçə bilməzdi. Həqiqətən, çox çətin bir imtahandır.

Could have + past participle: Keçmişdə olan bir şeyi təxmin etmək istədiyimiz zaman istifadə edilir. Bu vəziyyətdə, dediyimiz şeyin doğru olub-olmadığını bilmirik. Sadəcə nə ola biləcəyi ilə bağlı fikrimizdən bəhs edilir.

He could have got stuck in traffic – O, tıxacda sıxışa bilərdi.
He could have forgotten that we were meeting today – O, bu gün görüşəcəyimizi unuda bilərdi.
He could have overslept – ola bilər ki, həddən artıq çox yatan olsun.

Could have və Could havn’t ilə bağlı digər cümlələr

Aşağıda Could və Could haven’t mövzusuna aid olan nümunələr ilə tanış ola bilərsiniz:

If i had gone to college, I could have gotten a better job – Kollecə getsəydim, daha yaxşı bir iş qazana bilərdim.
She could have won the gold medal if she hadn’t fallen three times – Üç dəfə yıxılmasaydı, qızıl medal qazana bilərdi.
I could have been a contender – Mən iddiaçı ola bilərdim.
You could have opened the door when you saw what I was carrying – Nəyi daşıdığımı görəndə qapını aça bilərdin.
If I could have seen the stage, I would have told you who was playing – Səhnəni görə bilsəydim, kimin oynadığını sizə deyərdim.
I could have bought milk on the way home, but I forgot – Evə gedərkən süd ala bilərdim, amma unutdum.
She could have passed the test if she had studied harder – Daha çox oxusaydı, imtahandan keçə bilərdi.
She could have gone to the wrong room – o, səhv otağa keçə bilərdi.
I could have left the water running – suyun axmasına səbəb ola bilərdim.
I couldn’t have made it to the store because it was already closed when I left work – Mağazaya çata bilməzdim, çünki mən işdən çıxanda artıq bağlanmışdı.
He couldn’t have paid for the groceries because he left his wallet at home – Pul qabını evdə qoyduğu üçün dükana pul ödəyə bilməzdi.
She couldn’t have had an accident. She was at home yesterday. – Qəza ola bilməzdi. O, dünən evdə idi.
He couldn’t have been more than fourteen years old. He is too young. – On dörd yaşından yuxarı ola bilməzdi. Çox cavandır.
The meal couldn’t have been awful. It was very delicious. – Yemək dəhşətli ola bilməzdi. Çox ləzzətli idi.

Can və Could sual cümləsinə aid nümunələr

Aşağıda Can və Could sual cümlərinə aid olan nümunələr ilə tanış ola bilərsiniz:

Can I ask a question, please? – Sual verə bilərəm, xahiş edirəm?
Can we go home now? – İndi evə gedə bilərik?
Could I ask a question please? – Xahiş edirəm bir sual verə bilərəmmi?
Could we go home now? – İndi evə gedə bilərik?
Could I have my bill, please? – Hesabımı ala bilərəm?
Can you take a message, please? – Xahiş edirəm mesaj qəbul edə bilərsiniz?
Can I help you? – Mən sizə kömək edə bilərəm?
Can I do that for you? – Bunu sizin üçün edə bilərəmmi?
Can I ask you a question? – Sənə sual verə bilərəm?
Could I use your phone? – Telefonunuzdan istifadə edə bilərəmmi?
Can you call back later? I’m busy now – Daha sonra yenidən zəng edə bilərsiniz? İndi məşğulam.
Can you make a cup of coffee, please – Bir fincan qəhvə hazırlaya bilərsiniz, xahiş edirəm.
Can you put the TV on? – Televizor qoymaq olar?
Could you stop doing that? It’s annoying! – Sən bunu dayandıra bilərsənmi? Narahatdır!
Where could he have parked his car? – Maşını harada saxlaya bilərdi?
Could you ask her to go out with me? – Ondan mənimlə birlikdə çıxmağı xahiş edə bilərsən?
Can you come here a minute? – Bura bir dəqiqə gələ bilərsən?
Can you speak Chinese? (ability) – Çin dilində danışa bilirsən? (bacarıq)
Could you pass the salt please? (Request) – Duz verə bilərsən? (İstək)
Can I help you with something? (Offer) – Mən sizə bir şeylə kömək edə bilərəmmi? (Təklif)
Could you call back later? I’m busy now – Daha sonra yenidən zəng edə bilərsiniz? İndi məşğulam.
Can I go out tonight? – Bu axşam çölə çıxa bilərəmmi?
Can I take the car? – Mən maşını götürə bilərəm?
Can I go sailing? – Yelkənli qayığa gedə bilərəm?
Could you help me fix my computer? – Kompüterimi düzəltməyə kömək edə bilərsiniz?
Could you phone my mother? – Anama telefonla danışa bilərsən?
Could you lend me your pen? – Mənə qələmimi verə bilərsən?
Can I use your phone? – Telefonunuzdan istifadə edə bilərəmmi?
Could you please do me a favour? – Xahiş edirəm mənə yaxşılıq edə bilərsiniz?
Can you see the woman standing over there? – Orada dayanan qadını görə bilirsən?
Could I have some more salad with the meat? – Daha çox ətlə salat edə bilərəmmi?
Can I help you? Can I carry your bag? – Mən sizə kömək edə bilərəm? Çantanızı götürə bilərəmmi?

İngilis dilində Can mövzusu və İngilis dilində Could mövzusu və “Modals” mövzu izahının sonuna gəldik. Əgər siz də bunlarla kifayətlənmək istəməyib, daimi olaraq çox sayda söz öyrənmək istəyirsinizsə, o zaman Wordly məhz sizin üçündür. Wordly sizə nə qatacaq? Bu platforma vasitəsi ilə siz sözlərin mənası, cümlə içərisində istifadə qaydası və cümlələrin tərcüməsi ilə tanış olacaqsınız. Platforma bildirişlər vasitəsi ilə öyrəndiyiniz sözləri müəyyən aralıqlarla yadınıza salacaq və unutqanlığın qarşısına keçəcəkdir. Səsləndirmə vasitəsi ilə həm cümlələrin, həm də sözlərin oxunuşunu eşidəcəksiniz. İnternetsiz, offline olaraq işləyə bilmə özəlliyinə sahib olduğu üçün hər yerdə, hər zaman öyrənməyə davam edə biləcəksiniz.