İngilis dilində sərbəst danışa bilmək və sərbəst yazı yaza bilmək üçün ingiliscə qrammatikanı bilmək şərtdir. Yeni bir dil öyrənməyə başlayarkən tələbələr qarşı-qarşıya qalacaq çətinliklərin öncədən fərqində olmalıdırlar. Çünki, qəlizliklər ingilis dili qrammatikasını öyrənməkdə axsamalar yarada bilir. Mövzumuza verə biləcəyimiz ən ideal nümunə isə ingiliscə fellərdir. İngilis fellər, ana dilimizlə müqayisədə qarşılığı olmayacaq ünsurlarla əhatəlidir. Bu ünsurları yaxşı mənimsəyə bilmək üçün ingilis dili qrammatikası detallı, sağlam və doğru addımlarla öyrənilməlidir ki, tələbələr üçün hər hansı bir məqamda çətinliklər yaratmasın.
Fellər bildiyiniz üzərə ingilis dilində qaydalı və qaydasız olaraq iki yerə bölünür. Çətinlik, eləcə, buradan başlayır. Çünki, qaydalı felləri öyrənmək asan olsa da, (ikinci və üçüncü halında “ed” şəkilçisini qəbul edən hər bir fel qaydalı fel sayılır) qaydasız felləri öyrənmək olduqca vaxt aparıcıdır. Çünki, qaydasız fellər kökdən dəyişmə xüsusiyyətinə sahibdir və tələbələrin burada qaydasız felləri əzbərləməkdən başqa çarələri qalmır. Bəs, əzbərləməkdən savayı, qaydasız felləri necə daha yadda qalan etmək mümkündür?
Qaydasız felləri yadda qalan etmək üçün hansı halların hansı cümlələrdə, hansı mənsubiyyətlər və zaman qəlibləri ilə istifadə olunduğunu öyrənmək lazımdır. Bunun üçün, bu gün bloq yazımızda qaydasız fellərdən biri olan “come” felinin ikinci və üçüncü hallarını sizlərlə birlikdə təsnif edəcəyik. Beləliklə, felin birinci, ikinci və üçüncü hallarını daha detallı şəkildə öyrənəcək və çalışmalarla praktik edərək daha yadda qalan hala gətirəcəksiniz. Giriş məlumatlarla başlayaq:
Come feli sözün öz köküdür və birinci hal (verb 1) şəklində istifadə olunur.
Come feli – gəlmək – şəklində tərcümə olunur.
Come Felinin İkinci Halı (Verb 2)
Come felinin ikinci halı: Came
Come felinin ikinci halınının istifadə olunduğu yerlər: Simple Past Tense (Sadə Keçmiş Zaman) cümlələr.
Come Felinin İkici Halı ilə Nümunə Cümlələr
- Everybody came to the class on time.- Hamı dərsə vaxtında gəldi.
- He came in panting after running up the steps.- Pillələrdən yuxarı qalxdıqdan sonra təngnəfəs içəri gəldi.
- Her daughter came just after her.- Qızı özündən sonra gəldi.
- He came from a perfectly respectable middle-class family. – Mükəmməl hörmətli bir orta sinif ailəsindən gəldi.
- They came in flocks to see the procession.- Alayı görmək üçün sürülərlə gəldilər.
Come Felinin Üçüncü Halı (Verb 3)
Come felinin i üçüncü halı: Come
Come felinin ikinci halınının istifadə olunduğu yerlər: Past Participle (Perfect Tense) və Passive Voice (Məçhul Növ) cümlələr.
Come Felinin Üçüncü Halı ilə Nümunə Cümlələr
- The time has come to stop pretending! – İddia etməyi dayandırmağın vaxtı gəldi!
- She was advised by him to come back at once.- Ona dərhal geri qayıtmağı məsləhət gördü.
- The jury have come to an agreement.- Münsiflər heyəti bir razılığa gəldi.
- One of these buttons has come undone.- Bu düymələrdən biri geri qaytarıldı.
- I have come to apologize to you.- Səndən üzr istəməyə gəlmişəm.
Come Feli ilə Past Tense (Keçmiş Zaman) İstifadəsi
Come felini keçmiş zamanda istifadə edərkən zamana görə hansı halını istifadə edəcəyinizi müəyyənləşdirməlisiniz. Çünki, come felinin ikinci halı sadə keçmiş zaman üçün istifadə olunarkən, come felinin üçüncü halı Past Participle (Perfect Tense) cümlələrində istifadə olunur. Gəlin, nümunələrlə izah edək.
Past Participle (Perfect Tense): He has come all the way from Tokyo.- O, Tokiodan bütün yolu keçib.
Simple Past: He came first in the poetry competition.- O, şeir yarışmasında birinci oldu.
Come Felinin Zamana və Mənsubiyyətə Görə İstifadəsi
Come felini cümlədə həm zamana həm də mənsubiyyətə (şəxs əvəzlikləri) görə istifadə etmək qaydalarını öyrənmək istəyirsinizsə, aşağıdaki nümunələrə nəzər yetirə bilərsiniz.
Qeyd: Come felinin Passive Voice (Məçhul Növ) cümlə növü mövcud deyil.
Come Simple Present Tense Nümunəli İzahı
Present Simple Tense, dilimizə indiki zaman kimi tərcümə olunur. I, you, we, they əvəzliklərinə cavab verən köməkçi felləri “do”, he, she, it əvəzliklərinin köməkçi felləri “does”`dır. Köməkçi felə “not” şəkilçisi əlavə etməklə mənfi formaya keçir. He, she, it əvəzlikləri ilə qurulan cümlələrdə “does” köməkçi felinə malikdir,lakin bu köməkçi felə “-s, -ies, -es” şəklində əlavə olunur. Mənfi cümlələrdə fel düz qalır. Eyni vəziyyət sual cümləsi üçündə keçərlidir. Ümumi həqiqətləri, təkrarlanan hərəkətləri, vərdişləri, mövcud vəziyyəti, ümumi fikri, istəyi ifadə etmək üçün istifadə olunur. Bir zaman qrafiki ilə başlamaq və ya təkrarlamaq üçün əvvəlcədən təyin edilmiş hərəkətlər üçün istifadə olunur. Əmrlər, təlimatlar vermək üçün istifadə olunur.
- I come
- you come
- he/ she/ it comes
- we come
- you come
- they come
- I come to every party that the school plans.- Məktəbin planlaşdırdığı hər yığıncağa gəlirəm.
- You come to every party that the school plans.- Məktəbin planlaşdırdığı hər yığıncağa gəlirsən.
- We come to every party that the school plans.- Məktəbin planlaşdırdığı hər yığıncağa gəlirik.
- They come to every party that the school plans.- Məktəbin planlaşdırdığı hər yığıncağa gəlirlər.
- He comes to every party that the school plans.- Məktəbin planlaşdırdığı hər yığıncağa gəlir.
- She comes to every party that the school plans.- Məktəbin planlaşdırdığı hər yığıncağa gəlir.
- It comes to every party that the school plans.- Məktəbin planlaşdırdığı hər yığıncağa gəlir.
Sual cümləsi ilə:
- Do you come to my house every weekend?- Hər həftə sonu evimə gəlirsən?
Come Present Perfect Tense Nümunəli İzahı
Present Perfect Tense təkrarlanan hərəkətlər üçün istifadə edilir, hansı ki, konkret zaman forması bu hərəkətlər üçün önəmli deyil və hadisə keçmişdə başlayıb, lakin hələ də bitməyib, davam etməkdədir. Present Perfect Tense keçmiş bir hadisə və ya vəziyyət ilə bu gün arasında bir əlaqə yaradır. Xüsusilə “just” zərfində çox yaxın bir hərəkət üçün istifadə olunur, ancaq nə qədər vaxt keçdiyini göstərmir. “Yet” zərfi hələ edilməmiş, lakin edilməsi ehtimalı olan hərəkətlər üçün və ya belə bir ehtimalın olub-olmadığını soruşmaq üçün istifadə edilir. “Never” zərfi keçmişdə müəyyən bir nöqtədən heç bir hərəkət edilmədiyini və ya belə bir vəziyyətlə qarşılaşmadığını ifadə etmək üçün istifadə olunur.
- I have come
- you have come
- he/ she/ it has come
- we have come
- you have come
- they have come
- I have come to the school’s Halloween party before.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gəlmişəm.
- You have come to the school’s Halloween party before.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gəlmisən.
- We have come to the school’s Halloween party before.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gəlmişik.
- They have come to the school’s Halloween party before.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gəliblər
- He has come to the school’s Halloween party before.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gəlib.
- She has come to the school’s Halloween party before.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gəlib.
- It has come to the school’s Halloween party before.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gəlib.
Sual cümləsi ilə:
- Have you come to my house before?- Sən heç evimə gəlmisən?
Come Present Progressive Tense Nümunəli İzahı
Adından da göründüyü kimi Continuous ifadədəsindən əvvəlki Present ifadəsi be + V-ing şəklində köməkçi felin indiki, yəni am, is, are şəklində istifadə olunmasını həm də dəvam edən hadisənin keçid vaxtının indi olduğunu ifadə edir. Hadisənin nə vaxt başladığı və nə qədər davam etdiği vacib deyil.Yalnız bir danışma anında bir hadisənin davam etdiyini vurğulayır. Hal- hazırda davam etməkdə olan hərəkətləri izah etmək üçün bu zaman formasından istifadə edilir.
Zaman ifadələri: now (indi), right now (indi), at the moment (hazırda), still (hələ)
Present Continuous Tense always, constantly, forever kimi zərflərlə birlikdə əkrarlayan və ümumiyyətlə narahat edən hərəkətlər üçün istifadə olunur. Present Continuous Tense ondan sonra istifadə olunan gələcək zamanla birlikdə gələcəkdə əvvəlcədən planlaşdırılan bir hərəkətin baş verəcəyi deməkdir.
- I am coming
- you are coming
- he/ she/ it is coming
- we are coming
- you are coming
- they are coming
Come Present Perfect Progressive Tense Nümunəli İzahı
Dilimizə indiki bitmiş davamedici zaman kimi tərcümə edilən Present Perfect Continuous Tense, keçmişdə müəyyən bir zamanda başlayan və hal- hazırda davam etməkdə olan hal və hərəkətlərdən bəhs etmək üçün istifadə edilir. Bu səbəblə Continuous halda istifadə edilə bilməyən fellərlə istifadə edilə bilməz.
Hal- hazırda etdiyimiz hərəkəti ifadə etmək üçün indiki davamedici zamandan istifadə edilir: I’m reading a book now -mən indi bir kitab oxuyuram. Ancaq keçmiş zamanda başlayan və hələ də davam edən bir hadisə üçün Present Perfect Continuous Tense istifadə edilir. Hadisə keçmiş zamanda başlamış və indi davam edir, hətta gələcəkdə də davam etmə ehtimalı mövcuddur: I have been reading a book for two hours -mən iki saatdır kitab oxuyuram. Bu cümlə kitab oxumağa iki saat əvvəl başladığımı, hələ də davam etdiyimi göstərir. Nə qədər davam edəcəyi haqqında məlumatımız yoxdur.
- I have been coming
- you have been coming
- he/ she/ it has been coming
- we have been coming
- you have been coming
- they have been coming
Come Simple Past Tense Nümunəli İzahı
Azərbaycan dilindəki qarşılığı keçmiş sadə zaman olan Past Simple Tense, keçmiş zamanda baş verən hadisələrdən bəhs etmək üçün istifadə edilir. Keçmişdə tamamlanan bir hadisəni, işi, vəziyyəti və ya hərəkəti təsvir etmək üçün istifadə olunur. Hadisənin nə qədər əvvəl baş verməsinin heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Bu yaxınlarda baş vermiş ola bilər və ya çox köhnə ola bilər. Keçmişə aid yalnız bir hərəkət varsa, bu hərəkətin nə qədər köhnə olmasına baxmayaraq bu zaman istifadə olunmalıdır. Hadisənin keçmişdə nə zaman baş verdiyini ifadə edən bir zaman ifadəsi ilə istifadə olunmalıdır. Bu zaman formasını öyrənərkən qətiyyən Past Continuous Tense ilə qarışdırmamalıyıq. Bu səbəblə də iki zaman arasındakı fərqləri və Past Tense-n istifadə yerlərini bilmək lazımdır.
Zaman ifadələri; yesterday (dünən), last month (keçən ay), last week (geçən həftə), last year (keçən il), last night (keçən gecə), two minutes ago (iki dəqiqə əvvəl), two days ago ( iki gün əvvəl), two months ago ( iki ay əvvəl), two years ago ( iki əvvəl il)
- I came
- you came
- he/ she/ it came
- we came
- you came
- they came
- I came to the school’s Halloween party.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gəldim.
- You came to the school’s Halloween party.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gəldin.
- We came to the school’s Halloween party.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gəldik.
- They came to the school’s Halloween party.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gəldilər.
- He came to the school’s Halloween party.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gəldi.
- She came to the school’s Halloween party.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gəldi.
- It came to the school’s Halloween party.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gəldi.
Sual cümləsi ilə:
- Did you come to my house last weekend?- Keçən həftə sonu evimə gəldin?
Come Past Progressive Tense Nümunəli İzahı
Keçmiş davamedici zaman olan Past Continuous Tense, keçmişdə baş verən və müəyyən bir müddətdə davam edən hadisələrdən bəhs etmək üçün istifadə edilir. Keçmişdə göstərilən vaxtda tamamlanmayan və buna görə də davam edən hadisələr üçün istifadə olunur. Əsas odur ki, o an davam edir, nə qədər dəvam etməsinin fərqi yoxdur. Always (həmişə), constantly (davamlı), forever (həmişəlik, əbədi) kimi zərflərlə birlikdə keçmişdə təkrarlanan və ümumiyyətlə bizi narahat edən hərəkətlər üçün istifadə olunur.
was/ were + 1st form of Verb + ing
- I was coming
- you were coming
- he/ she/ it was coming
- we were coming
- you were coming
- they were coming
Come Past Perfect Tense Nümunəli İzahı
Keçmişdə müəyyən bir an və ya hadisədən əvvəl meydana gələn və o ana qədər davam edən hadisələr üçün istifadə olunur. Bu vaxtdan istifadə edəcəksinizsə, hansı hadisədən əvvəl suala cavab verə biləcəyiniz bir zaman cümləsi olmalıdır. Bəzən bu zamanın çox qədim hadisələr üçün istifadə edildiyi fərz edilir, lakin bu doğru deyil. Keçmişə aid yalnız bir hadisə varsa və bu hadisənin keçmişdə bir müddətdən əvvəl meydana gəldiyi ifadə edilərsə, Simple Past Tense istifadə edilməlidir. Bu zamanın istifadə edildiyi ümumi formul belədir:
subject + had + past participle = past perfect tense.
- I had come
- you had come
- he/ she/ it had come
- we had come
- you had come
- they had come
Come Past Perfect Progressive Tense Nümunəli İzahı
Bu zaman formasının Azərbaycan dilində qarşılığı olmasa da, belə izah edə bilərik ki, keçmişdə başlayan bir işdən əvvəl edilməkdə olan başqa bir işdən bəhs etmək üçün Past Perfect Continuous zamanından istifadə edilir. Məsələn: When he came, I had been waiting for him for more than two hours. (O gəldiyində mən onu 2 saatdan çox idi ki gözləyirdim.) Keçmişdə müəyyən bir vaxtda gözləməyə başladım və onun gəlişinə qədər bu gözləməyə davam etdim.Keçmişdə başlayan və keçmişdə bitən bir müddətdə hərəkəti davam etdirdim.Hadisə bir müddət ifadə ettiyi üçün Continuous, bu müddət keçmişdə bittiği (qutardığı) üçün Past Perfect`dən istifadə edirik. Bundan əlavə, müəyyən bir vaxt almış olmalı və cümlə içində hadisənin baş verdiyi müddət vurğulanmalıdır. Bu zaman ilə qurulan cümlələrdə had been + V-ing istifadə edilir.
- I had been coming
- you had been coming
- he/ she/ it had been coming
- we had been coming
- you had been coming
- they had been coming
Come Simple Future Tense Nümunəli İzahı
Future Simple Tense, Azərbaycan dilinə gələcək sadə zaman kimi tərcümə edilir. Gələcək haqqında məlumat verərkən və ya gələcək hadisələrlə bağlı qeyri- müəyyən hadisələri proqnozlaşdırarkən istifadə olunur. Danışıq zamanı verilən qərarlar üçün istifadə olunur. Gələcəklə bağlı verilən vədlər üçün istifadə olunur.
- I will come
- you will come
- he/ she/ it will come
- we will come
- you will come
- they will come
- I will come to the school’s Halloween party tomorrow.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gələcəyəm.
- You will come to the school’s Halloween party tomorrow.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gələcəksən.
- We will come to the school’s Halloween party tomorrow.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gələcəyik.
- They will come to the school’s Halloween party tomorrow.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gələcəklər.
- He will come to the school’s Halloween party tomorrow.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gələcək.
- She will come to the school’s Halloween party tomorrow.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gələcək.
- It will come to the school’s Halloween party tomorrow. – Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gələcək.
Sual cümləsi ilə:
- Will you come to my house tomorrow?- Sabah evimə gələcəksən?
Come Future Progressive Tense Nümunəli İzahı
Future Continuous Tense Azərbaycan dilinə gələcək davamedici zaman kimi tərcümə olunur. Gələcəkdə müəyyən bir zamanda davam edəcək hərəkətlər üçün istifadə olunur. Hadisənin nə vaxt başladığı, nə qədər davam ettiyi və ya davam edəcəyi vacib deyil. Əhəmiyyətli olan bir hərəkətin yalnız deyilən anda davam etməsidir. Aşağıdakı formadan istifadə edilərək cümlə qurulur: will + will + indiki zamankı (kök feli + -ing).
- I will be coming
- you will be coming
- he/ she/ it will be coming
- we will be coming
- you will be coming
- they will be coming
Come Future Perfect Tense Nümunəli İzahı
Müəyyən bir gələcəkdəki hadisəni və ya vaxtdan əvvəl tamamlanacaq hərəkətlər üçün istifadə olunur. Vaxt ifadəsi və ya hadisənin sona çatması üçün verilən vaxtı göstərən cümlə olmadan istifadə olunmur.
- I will have come
- you will have come
- he/ she/ it will have come
- we will have come
- you will have come
- they will have come
- I will have come to the school’s Halloween party.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gəlmiş olacağam.
- You will have come to the school’s Halloween party.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gəlmiş olacaqsan.
- We will have come to the school’s Halloween party.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gəlmiş olacağıq.
- They will have come to the school’s Halloween party.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gəlmiş olacaqlar.
- He will have come to the school’s Halloween party.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gəlmiş olacaq.
- She will have come to the school’s Halloween party.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gəlmiş olacaq.
- It will have come to the school’s Halloween party.- Məktəbin Cadılar Bayramı yığıncağına gəlmiş olacaq.
Sual cümləsi ilə:
- Will have you come to my house?- Sən evimə gəlmiş olacaqsan?
Come Future Perfect Progressive Tense Nümunəli İzahı
Future Perfect Continuous Tense Azərbaycan dilində gələcək bitmiş davamedici zaman kimi tərcümə olunur. Future Perfect Continuous Tense gələcəkdə baş verməsi planlaşdırılan hadisədən əvvəl başqa verən və bitən hadisənin olduğunu vurğulamaq üçün istifadə edilir.
Future perfect continuouns tense ilə cümlə qurularkən əvvəlcə mübtəda, daha sonra feilin ikinci forması olan past forma və to be feilinin üçüncü forması, feilin “ing” almış şəkli yerləşdirilir: will + have + been + the verb’s present participle (verb + -ing). Azərbaycan dilinə tərcümədə Future Perfect Tense ilə eyni mənanı ifadə edir.
- I will have been coming
- you will have been coming
- he/ she/ it will have been coming
- we will have been coming
- you will have been coming
- they will have been coming
Come Feili İlə Bağlı Test Nümunələri
- I were chatting you as soon as I ….. the news.
- My patience ….. to an end.
- When I …. home this evening, my parents had gone out for a walk.
- I …… across such a big snake in my life. What about you?
- In the evenings, I often play chess with my next door neighbor. I have been playing chess with him ever since I …. to live here ten years ago.
- As the doctor —- into the room the nurse handed him the temperature chart of the patient.
- The new sheriff …. to town.
- After natural gas —- out of the ground, it goes to a processing plant where it is cleaned of impurities.
- The little girl wanted to remain sitting under the table until her father —- home.
- My grandparents …. to see us next weekend. They haven’t visited us for two years.
Cavablar:
- came
- has come
- came
- have never come
- came
- came
- has come
- comes
- came
- are coming
İngilis Dilində Come v2 Və Come v3 Formalarına Aid Test Nümunələri PDF
Daha çox çalışmalarla praktik qazanmaq və öyrəndiklərinizi daha sağlam şəkildə mənimsəmək istəyirsinizsə, sizin üçün hazırladığımız PDF formatlı become birinci, ikinci və üçüncü formları ilə bağlı testi klikləyərək keçid alıb həll edə bilərsiniz.