Tələbələr ingilis dili qrammatikasını öyrənərkən motivasiyasını düşürəcək bir sıra qəlizliklərlə üz üzə qala bilirlər. Bu qəlizliklər, ingilis dili qrammatikasını öyrənməkdə axsamalar yarada bilir. Mövzumuza verə biləcəyimiz ən ideal nümunə isə ingiliscə fellərdir. İngilis fellər, ana dilimizlə müqayisədə qarşılığı olmayacaq ünsurlarla əhatəlidir. Bu ünsurları yaxşı mənimsəyə bilmək üçün ingilis dili qrammatikası detallı, sağlam və doğru addımlarla öyrənilməlidir ki, tələbələr üçün hər hansı bir məqamda çətinliklər yaratmasın.
Fellər bildiyiniz üzərə ingilis dilində qaydalı və qaydasız olaraq iki yerə bölünür. Çətinlik, eləcə, buradan başlayır. Çünki, qaydalı felləri öyrənmək asan olsa da, (ikinci və üçüncü halında “ed” şəkilçisini qəbul edən hər bir fel qaydalı fel sayılır) qaydasız felləri öyrənmək olduqca vaxt aparıcıdır. Çünki, qaydasız fellər kökdən dəyişmə xüsusiyyətinə sahibdir və tələbələrin burada qaydasız felləri əzbərləməkdən başqa çarələri qalmır. Bəs, əzbərləməkdən savayı, qaydasız felləri necə daha yadda qalan etmək mümkündür?
Qaydasız felləri yadda qalan etmək üçün hansı halların hansı cümlələrdə, hansı mənsubiyyətlər və zaman qəlibləri ilə istifadə olunduğunu öyrənmək lazımdır. Bunun üçün, bu gün bloq yazımızda qaydasız fellərdən biri olan “Point ” felinin ikinci və üçüncü hallarını sizlərlə birlikdə təsnif edəcəyik. Beləliklə, felin birinci, ikinci və üçüncü hallarını daha detallı şəkildə öyrənəcək və çalışmalarla praktik edərək daha yadda qalan hala gətirəcəksiniz. Giriş məlumatlarla başlayaq:
Point feli sözün öz köküdür və birinci hal şəklində istifadə olunur.
Point feli – bal, xal, nöqtə, bənd, maddə, məntəqə, barmaqla göstərmək – şəklində tərcümə olunur.
Point Felinin İkinci Forması
Point felinin ikinci halı pointed yazılır. Simple Past Tense üçün istifadə olunur.
Point Felinin İkinci Forması ilə Nümunələr
- The teacher pointed to the blackboard.- Müəllim yazı taxtasını göstərdi.
- Cats have pointed ears.- Pişiklərin sivri qulaqları var.
- He pointed to the tower over there.- Oradakı qülləni göstərdi.
- She pointed her finger at him accusingly.- İttihamla barmağını ona tərəf göstərdi.
- And he pointed to a bunch of high grass.- Və bir dəstə hündür otu göstərdi.
- Everything pointed to this answer.- Hər şey bu cavaba işarə etdi.
Point Felinin Üçüncü Forması
Point felinin üçüncü halı pointed olarak yazılır. Cümlələrdən ayıra bilməyiniz üçün cümlədə istifadə olunan zaman qəliblərini müəyyənləşdirməlisiniz. Üçüncü hal Perfect Tense və Passive Voice cümlələri üçün keçərlidir.
Point Felinin Üçüncü Halı ilə Cümlələr
- The girl snapped up the package and pointed to a little old man standing beside her.- Qız paketi götürdü və yanında dayanan kiçik bir qocaya işarə etdi.
- Tom pointed out my mistake.- Tom səhvimi göstərdi.
- Tom pointed to the floor near Mary’s right foot.- Tom Məryəmin sağ ayağının yaxınlığındakı yerə işarə etdi.
- I was abashed when my mistakes were pointed out.- Səhvlərim göstərildiyi zaman məni alçaltdılar.
- Tom pointed to Mary’s car.- Tom Məryəmin maşınını göstərdi.
- Tom pointed to a word on the sign and asked Mary what it meant.- Tom lövhədəki bir kəlməni göstərib Məryəmdən bunun mənasını soruşdu.
Point Felinin Past Tense ilə İstifadəsi
Point felini müxtəlif zamanlarda istifadə edərkən çaşqınlıq yaşaya bilərsiniz. Cümlədə start felini görərkən hansı halda olduğunu müəyyənləşdirmək istəyirsinizsə, cümlədə işlədilən zamana diqqət yetirməlisiniz. Past Simple zamanının istifadə olunduğu cümlədə point felinin mütləq ikinci halı istifadə olunur. Past Participle cümlələrdə isə start felin üçüncü halı işlədilir.
Point felini keçmiş zaman qəlibləri ilə istifadə edərkən felin neçənci halını istifadə edəcəyinizi yaxşı bilməlisiniz. Cümlələrdə istifadə olunan zaman qəliblərini bir- birindən ayırd edə bilmək üçün köməkçi fellərə baxmağınız kifayət edir. Mübtəda + Köməkçi Fel + Fel (ikinci və ya üçüncü hal) + İkinci Dərəcəli Üzvlər qaydasına diqqət etsəniz, felin ikinci və üçüncü halları ilə rahatlıqla cümlələr qura bilərsiniz.
Point Felinin Zaman və Mənsubiyyətə Görə Təsnifi
Point feli də digər fellər kimi cümlədə istifadə olunarkən zamana və mənsubiyyətə görə dəyişir. Hər ikisinə görə cümlədə istifadə qaydalarına riayət edib, cümlə quruluş strukturunda yanlışa yol vermək istəmirsinizsə, o zaman, aşağıda həm şəxs əvəzliklərinə, həm də zamana görə təsnif edilmiş play felinin istifadə qaydalarına baxa bilərsiniz.
Point Simple Present Tense İstifadəsi
Present Simple Tense, dilimizə indiki zaman kimi tərcümə olunur. I, you, we, they əvəzliklərinə cavab verən köməkçi felləri “do”, he, she, it əvəzliklərinin köməkçi felləri “does”`dır. Köməkçi felə “not” şəkilçisi əlavə etməklə mənfi formaya keçir. He, she, it əvəzlikləri ilə qurulan cümlələrdə “does” köməkçi felinə malikdir, lakin bu köməkçi felə “-s, -ies, -es” şəklində əlavə olunur.Mənfi cümlələrdə fel düz qalır. Eyni vəziyyət sual cümləsi üçündə keçərlidir. Ümumi həqiqətləri, təkrarlanan hərəkətləri, vərdişləri, mövcud vəziyyəti, ümumi fikri, istəyi ifadə etmək üçün istifadə olunur. Bir zaman qrafiki ilə başlamaq və ya təkrarlamaq üçün əvvəlcədən təyin edilmiş hərəkətlər üçün istifadə olunur. Əmrlər, təlimatlar vermək üçün istifadə olunur.
1 st form of Verb + s (es)
- I point
- you point
- he/ she/ it points
- we point
- you point
- they point
I point at him.- Mən ona işarə edirəm.
You point at him.- Sən ona işarə edirsən.
She points at him.- Ona işarə etdi.
We point at him.- Biz ona işarə edirik.
You point at him.- Siz ona işarə edirsiniz.
They point at him.- Ona işarə etdilər.
Point Present Perfect Tense İstifadəsi
Present Perfect Tense təkrarlanan hərəkətlər üçün istifadə edilir, hansı ki, konkret zaman forması bu hərəkətlər üçün önəmli deyil və hadisə keçmişdə başlayıb, lakin hələ də bitməyib, davam etməkdədir. Present Perfect Tense keçmiş bir hadisə və ya vəziyyət ilə bu gün arasında bir əlaqə yaradır. Xüsusilə “just” zərfində çox yaxın bir hərəkət üçün istifadə olunur, ancaq nə qədər vaxt keçdiyini göstərmir. “Yet” zərfi hələ edilməmiş, lakin edilməsi ehtimalı olan hərəkətlər üçün və ya belə bir ehtimalın olub-olmadığını soruşmaq üçün istifadə edilir. “Never” zərfi keçmişdə müəyyən bir nöqtədən heç bir hərəkət edilmədiyini və ya belə bir vəziyyətlə qarşılaşmadığını ifadə etmək üçün istifadə olunur.
has/ have + 3 rd form of Verb
- I have pointed
- you have pointed
- he/ she/ it has pointed
- we have pointed
- you have pointed
- they have pointed
I have pointed at him.- Mən ona işarə etdim.
You have pointed at him.- Sən ona işarə etdin.
She has pointed at him.- Ona işarə etdi.
We have pointed at him.- Biz ona işarə etdik.
You have pointed at him.- Siz ona işarə etdiniz.
They have pointed at him.- Ona işarə etdilər.
Point Present Progressive Tense İstifadəsi
Adından da göründüyü kimi Continuous ifadədəsindən əvvəlki Present ifadəsi be + V- ing şəklində köməkçi felin indiki, yəni am, is, are şəklində istifadə olunmasını həm də dəvam edən hadisənin keçid vaxtının indi olduğunu ifadə edir. Hadisənin nə vaxt başladığı və nə qədər davam etdiği vacib deyil. Yalnız bir danışma anında bir hadisənin davam etdiyini vurğulayır. Hal- hazırda davam etməkdə olan hərəkətləri izah etmək üçün bu zaman formasından istifadə edilir.
Zaman ifadələri: now (indi), right now (indi), at the moment (hazırda), still (hələ)
Present Continuous Tense always, constantly, forever kimi zərflərlə birlikdə əkrarlayan və ümumiyyətlə narahat edən hərəkətlər üçün istifadə olunur. Present Continuous Tense ondan sonra istifadə olunan gələcək zamanla birlikdə gələcəkdə əvvəlcədən planlaşdırılan bir hərəkətin baş verəcəyi deməkdir.
is/ am / are + 1 st form of Verb + ing
- I am pointing
- you are pointing
- he/ she/ it is pointing
- we are pointing
- you are pointing
- they are pointing
I am pointing at him.– Mən ona işarə edirəm.
You are pointing at him.- Sən ona işarə edirsən.
She is pointing at him.- Ona işarə edir.
we are pointing at him.- biz ona işarə edirik.
You are pointing at him.– Siz ona işarə edirsiniz
they are pointing at him.- ona işarə edirlər.
Point Present Perfect Progressive Tense İstifadəsi
Dilimizə indiki bitmiş davamedici zaman kimi tərcümə edilən Present Perfect Continuous Tense, keçmişdə müəyyən bir zamanda başlayan və hal-hazırda davam etməkdə olan hal və hərəkətlərdən bəhs etmək üçün istifadə edilir. Bu səbəblə Continuous halda istifadə edilə bilməyən fellərlə istifadə edilə bilməz.
Hal- hazırda etdiyimiz hərəkəti ifadə etmək üçün indiki davamedici zamandan istifadə edilir: I’m reading a book now -mən indi bir kitab oxuyuram. Ancaq keçmiş zamanda başlayan və hələ də davam edən bir hadisə üçün Present Perfect Continuous Tense istifadə edilir. Hadisə keçmiş zamanda başlamış və indi davam edir, hətta gələcəkdə də davam etmə ehtimalı mövcuddur: I have been reading a book for two hours -mən iki saatdır kitab oxuyuram. Bu cümlə kitab oxumağa iki saat əvvəl başladığımı, hələ də davam etdiyimi göstərir. Nə qədər davam edəcəyi haqqında məlumatımız yoxdur.
has/ have + been + 1 st form of Verb + ing
- I have been pointing
- you have been pointing
- he/ she/ it has been pointing
- we have been pointing
- you have been pointing
- they have been pointing
I have been pointing at him.- Mən ona işarə edirdim.
You have been pointing at him.- Sən ona işarə edirdin.
She has been pointing at him.- Ona işarə edirdi.
we have been pointing at him.- Biz ona işarə edirdik.
You have been pointing at him- Siz ona işarə edirdiniz.
They have been pointing at him- Ona işarə edirdilər
Point Simple Past Tense İstifadəsi
Azərbaycan dilindəki qarşılığı keçmiş sadə zaman olan Past Simple Tense, keçmiş zamanda baş verən hadisələrdən bəhs etmək üçün istifadə edilir. Keçmişdə tamamlanan bir hadisəni, işi, vəziyyəti və ya hərəkəti təsvir etmək üçün istifadə olunur. Hadisənin nə qədər əvvəl baş verməsinin heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Bu yaxınlarda baş vermiş ola bilər və ya çox köhnə ola bilər. Keçmişə aid yalnız bir hərəkət varsa, bu hərəkətin nə qədər köhnə olmasına baxmayaraq bu zaman istifadə olunmalıdır. Hadisənin keçmişdə nə zaman baş verdiyini ifadə edən bir zaman ifadəsi ilə istifadə olunmalıdır.
Zaman ifadələri; yesterday (dünən), last month (keçən ay), last week (geçən həftə), last year (keçən il), last night (keçən gecə), two minutes ago (iki dəqiqə əvvəl), two days ago ( iki gün əvvəl), two months ago ( iki ay əvvəl), two years ago ( iki əvvəl il)
2 nd form of Verb
- I pointed
- you pointed
- he/ she/ it pointed
- we pointed
- you pointed
- they pointed
Point Past Progressive Tense İstifadəsi
Keçmiş davamedici zaman olan Past Continuous Tense, keçmişdə baş verən və müəyyən bir müddətdə davam edən hadisələrdən bəhs etmək üçün istifadə edilir. Keçmişdə göstərilən vaxtda tamamlanmayan və buna görə də davam edən hadisələr üçün istifadə olunur. Əsas odur ki, o an davam edir, nə qədər dəvam etməsinin fərqi yoxdur.
Always (həmişə), constantly (davamlı), forever (həmişəlik, əbədi) kimi zərflərlə birlikdə keçmişdə təkrarlanan və ümumiyyətlə bizi narahat edən hərəkətlər üçün istifadə olunur.
was/ were + 1 st form of Verb + ing
- I was pointing
- you were pointing
- he/ she/ it was pointing
- we were pointing
- you were pointing
- they were pointing
Point Past Perfect Tense İstifadəsi
Keçmişdə müəyyən bir an və ya hadisədən əvvəl meydana gələn və o ana qədər davam edən hadisələr üçün istifadə olunur. Bu vaxtdan istifadə edəcəksinizsə, hansı hadisədən əvvəl suala cavab verə biləcəyiniz bir zaman cümləsi olmalıdır. Bəzən bu zamanın çox qədim hadisələr üçün istifadə edildiyi fərz edilir, lakin bu doğru deyil. Keçmişə aid yalnız bir hadisə varsa və bu hadisənin keçmişdə bir müddətdən əvvəl meydana gəldiyi ifadə edilərsə, Simple Past Tense istifadə edilməlidir. Bu zamanın istifadə edildiyi ümumi formul belədir:
subject + had + past participle = past perfect tense.
- I had pointed
- you had pointed
- he/ she/ it had pointed
- we had pointed
- you had pointed
- they had pointed
Point Past Perfect Progressive Tense İstifadəsi
Bu zaman formasının Azərbaycan dilində qarşılığı olmasa da, belə izah edə bilərik ki, keçmişdə başlayan bir işdən əvvəl edilməkdə olan başqa bir işdən bəhs etmək üçün Past Perfect Continuous zamanından istifadə edilir. Məsələn: When he came, I had been waiting for him for more than two hours. (O gəldiyində mən onu 2 saatdan çox idi ki gözləyirdim.) Keçmişdə müəyyən bir vaxtda gözləməyə başladım və onun gəlişinə qədər bu gözləməyə davam etdim. Keçmişdə başlayan və keçmişdə bitən bir müddətdə hərəkəti davam etdirdim. Hadisə bir müddət ifadə ettiyi üçün Continuous, bu müddət keçmişdə bittiği (qutardığı) üçün Past Perfect`dən istifadə edirik.
had + 3 rd form of Verb
- I had been pointing
- you had been pointing
- he/ she/ it had been pointing
- we had been pointing
- you had been pointing
- they had been pointing
Point Simple Future Tense İstifadəsi
Future Simple Tense, Azərbaycan dilinə gələcək sadə zaman kimi tərcümə edilir. Gələcək haqqında məlumat verərkən və ya gələcək hadisələrlə bağlı qeyri- müəyyən hadisələri proqnozlaşdırarkən istifadə olunur. Danışıq zamanı verilən qərarlar üçün istifadə olunur. Gələcəklə bağlı verilən vədlər üçün istifadə olunur.
shall/ will + 1st form of Verb
- I will point
- you will point
- he/ she/ it will point
- we will point
- you will point
- they will point
Point Future Progressive Tense İstifadəsi
Future Continuous Tense Azərbaycan dilinə gələcək davamedici zaman kimi tərcümə olunur. Gələcəkdə müəyyən bir zamanda davam edəcək hərəkətlər üçün istifadə olunur. Hadisənin nə vaxt başladığı, nə qədər davam ettiyi və ya davam edəcəyi vacib deyil. Əhəmiyyətli olan bir hərəkətin yalnız deyilən anda davam etməsidir.
shall/ will + 1 st form of Verb + ing
- I will be pointing
- you will be pointing
- he/ she/ it will be pointing
- we will be pointing
- you will be pointing
- they will be pointing
Point Future Perfect Tense İstifadəsi
Müəyyən bir gələcəkdəki hadisəni və ya vaxtdan əvvəl tamamlanacaq hərəkətlər üçün istifadə olunur. Vaxt ifadəsi və ya hadisənin sona çatması üçün verilən vaxtı göstərən cümlə olmadan istifadə olunmur.
shall/ will have + 3 rd of Verb
- I will have pointed
- you will have pointed
- he/ she/ it will have pointed
- we will have pointed
- you will have pointed
- they will have pointed
Point Future Perfect Progressive Tense İstifadəsi
Future Perfect Continuous Tense Azərbaycan dilində gələcək bitmiş davamedici zaman kimi tərcümə olunur. Future Perfect Continuous Tense gələcəkdə baş verməsi planlaşdırılan hadisədən əvvəl başqa verən və bitən hadisənin olduğunu vurğulamaq üçün istifadə edilir.
Future perfect continuouns tense ilə cümlə qurularkən əvvəlcə mübtəda, daha sonra feilin ikinci forması olan past forma və to be feilinin üçüncü forması, feilin “ing” almış şəkli yerləşdirilir: will + have + been + the verb’s present participle (verb + -ing). Azərbaycan dilinə tərcümədə Future Perfect Tense ilə eyni mənanı ifadə edir.
- I will have been pointing
- you will have been pointing
- he/ she/ it will have been pointing
- we will have been pointing
- you will have been pointing
- they will have been pointing
Point Feili İlə Bağlı Test Nümunələri
- He …. just ….. to the tower over there.
- Everything ….. to this answer.
- There are different ….. of view in the narration.
- Tom ….. out the mistakes that Mary had made.
- I …. three ….. on my licence.
- What are you ….. at?
- The player …… deducted from his score for arguing with the referee.
- She rightly …… to the inadequacy of the argument.
- Cats ……. ears.
- After a certain ……, everything became a little more difficult.
Cavablar:
- has pointed
- was pointing
- points
- pointed
- have points
- pointing
- had points
- points
- have pointed
- point
İngilis Dilində Point v2 Və Point v3 Formalarına Aid Test Nümunələri PDF
Daha çox çalışmalarla praktik qazanmaq və öyrəndiklərinizi daha sağlam şəkildə mənimsəmək istəyirsinizsə, sizin üçün hazırladığımız PDF formatlı point birinci, ikinci və üçüncü formları ilə bağlı testi klikləyərək keçid alıb həll edə bilərsiniz.
